Öncelikle “ Makine nedir? ” bunu kısaca açıklayalım. Makine herhangi bir
enerji türünü başka bir enerjiye dönüştürmek ya da belli bir etki
oluşturmak için birleştirilmiş düzenekler bütünüdür. Günlük hayatta
gördüğümüz çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, televizyon, mikrodalga
fırın, araba gibi makinelerin dışında endüstriyel otomasyonda kullanılan
makinelerde mevcuttur. Endüstriyel otomasyon , hayata dair her noktada
kullanıldığından dolayı çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Paketleme,
dolum, enjeksiyon,ağaç işleme gibi birçok sektör artık tamamen otomasyon
sistemleri ile kontrol edilmektedir. Bunu sağlayan makineler önceleri
amatör, manuel, yavaş ve stabil olmayan bir üretim sağlamaktaydı. Şimdi
ise PLC (Programlanabilir Lojik Kontroller), Isı Kontrol, Hız Kontrol,
Motion Kontrol Sistemler gibi programlanabilir ve daha verimli
sistemlerle kontrol edilmektedir. Bu sistemler ile makine ile operatörü
arasındaki bağlantıyı sağlamak ise HMI ile gerçekleştirilmektedir. Bu
iletişim daha önceleri Text Display’ler ile yapılırken şimdileri HMI’lar
ile yapılmaktadır. HMI ile makinenin kontrol ettiği ısı, hız, basınç ve
manuel olarak kontrolü gibi özellikler kontrol edilebilir
belirlenebilir ya da takip edilebilir. Makine üreticile kendi otomasyon
personelini kendi bünyesinde bulundurduğu gibi aynı zamanda dışarıdan
otomasyon desteği alarak da elektrik bağlantıların yapılması ve
yazılımsal hizmetlerin gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. Otomasyonda
çalışan personelin ürün seçimi makinenin özelliği ile aynı oranda
işlevsellik göstermek zorundadır. Bu kapsamda HMI seçimleri makinenin
boyutu ve işlevleri ile doğru orantılı olarak değişmektedir. Tabii
ülkemizde bulunan rekabet ortamından dolayı da işin mali boyutu ürün
seçimini etkilemektedir. HMI boyutları 4.3 inc’den başlayarak 15 inc’e
kadar çeşitli boyutlarda mevcuttur. Bu ürünlerin tamamı dokunmatik,
65535 renk, LCD ekran, USB portundan program yükleme işlemi gibi
donanımsal özelliklere sahiptir. Bunun dışında reçete, uzaktan bağlantı,
şifreleme sistemleri, vardiya düzenleme yapıları, grafik görüntüleme,
dil değişimi, gif oynatabilme, gerçek zaman saati gibi birçok özelliği
de yazılımsal olarak destekler.
Bu aşamada müşterinin istekleri
ve kullanıcıya sağlamak istediği fonksiyonelliğe göre ürün
önerilmelidir. HMI’a özel standart özelliklerin dışında bazı panel marka
ve modellerine has özellikler de bulunmaktadır. Kinco MT5620 ve MT5720T
modellerine standart güvenlik kameralarının bağlantısı yapılabilmekte
ve anlık görüntü sağlanmaktadır. Bunun dışında yazılımsal olarak gelen
ve uzun süreli veri kaydı yapılabilmesi için USB Bellek ve SD kart
takılabilen modeller mevcuttur. Kullanıcılar için önemli olan veriler
“.csv” uzantılı olarak günlük, saat, dakika yada saniye çözünürlüğüne
kadar kaydedilebilmektedir ve bu dosya yapısı Microsoft Office Excel
programıyla açılabilir. Bu özellik sayesinden üretim raporlanabilir ve
takip altına alınabilmektedir. HMI yazılımlarında bulunan komponentlerin
dışında makine kontrolü için yazımsal desteği vermesi için makro
yapıları mevcuttur. Kinco panellerin bu aşamadaki en büyük
avantajlarından biri Standart C dili desteği sağlamaktadır. Bu sayede
kullanıcının HMI yazılımına alışması daha kısa sürede ve rahat
gerçekleşmektedir. HMI ile birçok kontrollorün haberleştirildiğini
düşünecek olursak bu aşamada haberleşebildiği cihazların sayısı da çok
önemlidir. Kinco HMIware yazılımı yaklaşık olarak 150 adet kontrolör ile
haberleşirken her geçen gün daha fazla cihaz bu kütüphaneye
eklenmektedir. Kinco, Siemens, Omron, Allen Bradley gibi birçok markanın
kontrolör cihazları ile haberleşebildiği gibi Modbus RTU, Modbus ASCII,
Can-Open, Profibus, MPI gibi haberleşme protokollerini
desteklemektedir. HMI’lar her ne kadar birçok özellik ile donatılmış
olsa da kullanıcının en çok dikkat ettiği hususlardan bir tanesi de
ürün satışı sonrası verilen destektir. Bu konudaki bakış açımızda her
zaman kullanıcının yanında olup sorularına cevap verebilmek. Bu aşamada
birçok yol ile kullanıcıya destek verilebilir. Biz bu konuda telefonla
verilen desteğin dışında hazırlamakta olduğumuz dökümanlar, örnek
programlar ve video anlatımları ile bunu gerçekleştirmeye çalışmaktayız.
Bunların dışında kullanıcının sorularının sadece kendisine değil de
diğer kullanıcılar içinde faydalı olması açısından forum siteleri ile
destek sağlanmaktadır. Tüm konularda ve markalarda destek veren
kontrolkalemi.com, elektrotekno.com gibi siteler mevcuttur. Bunun
dışında firmaların kendi ürünleri hakkında destek vermesi amacı ile
kurulmuş forumlarda mevcuttur. Bunlardan biride www.forumosh.com
sitesidir. Kinco ürün grubuna ait olan her ürün hakkında yazılım,
manuel, teknik dökümanın bulunabileceği ve her türlü soruya cevap
bulunabilecek bir forumdur. Şimdiye kadar anlatılan kısımlarda
bahsettiğimiz gibi ürünün fonksiyonelliği ürün seçimi için çok önemli.
Ama bu fonksiyonelliği kullanırken yapılan yazılım mümkün olduğunca sade
ve makine operatörünün rahat bir şekilde kullanabileceği gibi
programlanmalıdır. Yazılımda görsellik kullanılırken ürünün desteklediği
çözünürlük dikkate alınacak şekilde kullanılacak olan resimler
seçilmeli ve aşırı kalabalıktan kaçınılmalıdır. Standart bir HMI
programı yapan bir kullanıcı için Kinco MT4404T ( 7 inç ) model ürün
birçok isteğini karşılamaktadır. Piyasadaki diğer muadillerine göre bu
üründeki çözünürlük desteği 800x480’dir. Bu sayede kullanıcı daha göze
hoş gelen bir program yapabilmektedir. HMI’lar her ne kadar
yazılımsal ve donanımsal özelliği kendi bünyelerinde barındırsalar da
makine operatörlerinin yada makineyi alan son kullanıcıların isteği
doğrultusun da başka özellikler eklenmektedir. Şimdiye kadar
gerçekleştirilen ve HMI’lar için hep bir seviye daha yukarı çıkmayı
sağlayan yazıcıdan çıktı alma, uzaktan bağlantı yapıp makineyi kontrol
etme, uzun süreli veri kaydı, Ethernet portunun adapte edilmesi gibi
özellikler eklenmiştir. Bahsetmiş olduğumuz tüm bu özellikler
sayesinden dolum makineleri, paketleme makineleri, enjeksiyon
makineleri, ağaç işleme makineleri, mermer makineleri, havalandırma
ısıtma-soğutma sistemleri, test cihazları, pres makineleri, shrink
makineleri, halı yıkama makineleri gibi birçok makine çeşidinin operatör
ile arasında olan kontrol arayüzü sağlanmaktadır. Biz de bu alanda veri
kaydetme özelliği ile test cihazları için, kamera bağlayabilme özelliği
ile dev preslerin kontrolü için, yazıcı bağlayabilme özelliği ile
dolum, paketleme raporlamaları için hizmetler sunmaktayız.
Ülkemizde bulunan rekabet ortamından dolayı son kullanıcılara iki ana
koldan hizmet verilmektedir. Bunlar Avrupa ürünleri ve Uzak Doğu
ürünleridir. Genel olarak büyük fabrikalar Avrupa ürünlerini tercih
ederken daha küçük işletmeler ise Uzak Doğu ürünlerini kullanmaktadır.
Uzak Doğu ürünlerinin sektörde daha fazla tutunabilmeleri ise Avrupa ve
Amerika menşeli ürünlerini aratmayacak özelliklere sahip olmalarına
bağlıdır. Bu nedenle Uzak Doğu tabanlı ürünler artık her özelliği
barındırdığı gibi artı özelliklere sahip olup sektörün yönlendirilmesini
de sağlamaktadır. Son 10 yılda olan gelişmelerde göz önünde
bulunduracak olur isek makine-otomasyon sektörü Türkiye’de daha fazla
ilerleme gösterip dünya devleri arasında gösterilebilecek firmalar da
yaratacaktır. Bunun için gerekli olan genç ve çalışkan bir nüfusa sahip
olan ülkemizde ise eksik olan taraf insanların bu sektöre
yönlendirilmemesi ve sektörün belkide en büyük eksiği olan eğitimli
kalifiye eleman yetiştirilmeyişidir. Bu aşamada devlet yada özel sektör
destekleri ile okullarda verilen teori bilgisi, pratik bilgi ile
harmanlaştırılıp eğitimini tamamlayan kişilerin ihtiyacı karşılayacak
şekilde donatılmasından geçmektedir. Bunun dışında devletin üretim yapan
küçük-orta-büyük her türlü işletme için vereceği destek sektörün ayakta
durması için önemli bir etken olacaktır. Bizde bahsetmiş
olduğumuz tüm bu konuları göz önünde bulundurarak sektörün büyümesi için
daha fazla kendini geliştiren ve yenilikler katıp öncü olmaya çalışan
bir kurum yapısı ile hareket etmekteyiz.